کتاب «روابط عمومی اسلامی»، بکوشش حسن بشیر و مهدی باقریان توسط انتشارات «کارگزار روابط عمومی» منتشر ‌شد.

در این اثر ، 21 مقاله تخصصی ارایه شده در نخستین کنگره جهانی کارگزاران مسلمان روابط عمومی در قالب کتاب عرضه شده است.

 این کتاب با شمارگان یک هزار نسخه در 396 صفحه در قطع وزیری منتشر شد.
 

فهرست مطالب
پيشگفتار|مهدي باقريان
مقدمه|حسن بشير

فصل اول
روابط عمومي اسلامي|  زهرا احمدي
نگاهي به روابط عمومي در ارتباطات اسلامي: مطالعه اي در سيره تبليغي پيامبر اکرم(ص)|دکتر محمود يوسف مصطفي
قرآن کريم و روابط عمومي| احمدعلي قانع
مقدمه اي بر وظايف روابط عمومي اسلامي از منظر قرآن  كريم| دکتر عباس مصلايي پور
روابط عمومي اسلامي در روش و سيره پيامبراسلام (ص)| دکتر اميدعلي مسعودي
ارزش ‏هاي بنيادي روابط عمومي در كلام امام علي (ع)|  دکتر احمد يحيايي ايله اي
اخلاق و مسئوليت پذيري در روزنامه نگاري: ديدگاه اسلامي| محمد  ا. صديقي
روابط عمومي اسلامي، جامعه و اخلاق حرفه اي| دکتر سيدحسين شرف الدين
اخلاق حرفه اي خبر در اسلام| دکتر پيمان جبلي
روابط عمومي اسلامي و جنگ نرم| مهناز اميرپورـ هادي زارعي
بازاريابي اجتماعي؛ زمينه ساز توسعه نقش کاربردي روابط عمومي در سازمان ها (يک مدل مفهومي)|دکتر نادر جعفري
نقش روابط عمومي در ترويج بانكداري اسلامي| دکتر غلامحسن تقي نتّاج  ـ دکتر نادرجعفري
روابط عمومي اسلامي، رسانه اجتماعي و بازاريابي توانمندسازي عمومي ـ با يادگيري از وضعيت اندونزي|شفيق بصري اسگاف
نقش روابط عمومي در ترويج محصولات اسلامي در سطح جهان (تجارب دولت مالزي)| دکتر جميله احمد
شهر الكترونيك ابزاري جهت ارتقاء روابط عمومي زنان شهرهاي اسلامي با تاكيد بر مباني ناب اسلامي عفاف|  دکتر مهدي جمالي نژاد ـ سيدمحمدرضا طلاکش
ارتباطات انساني: بحث درباره لزوم نوسازي فرهنگ اسلامي در عصر پُست مدرن|شميم عبدالجليل
رسانه‎ هاي اجتماعي و تأثيرات آن در جوامع اسلامي|دکترعبدالله عسکري
روابط عمومي، بازار پيام و جهان اسلام|بلال محمد مجيد
بهبود حمايت از ايده هاي اسلامي|   اُنايگول تورژان
جايگاه روابط عمومي در سازمان هاي دولتي و غير دولتي کشور جمهوري اسلامي افغانستان|  خديجه مختارزاده 
روابط عمومي اسلامي و نقش انقلاب اسلامي در بيداري اسلامي|حجت السلام   والمسلمين محمد واعظي

فصل دوم
وقايع نگاري نخستين کنگره جهاني کارگزاران مسلمان روابط عمومي
مروري بر شکل گيري انجمن جهاني کارگزاران مسلمان روابط عمومي
گزارش کامل برگزاري دومين کنگره جهاني کارگزاران مسلمان روابط عمومي

  پيشگفتار
تدبر و انديشيدن در آيات الهي و جستار در باب آفريده هاي پروردگار به منظور حصول رهيافت هايي که بشر را به سعادت و نيک بختي در هر دو جهان خاکي و باقي رهنمون سازد، از توصيه هاي موکد دين مبين اسلام است. غور در ژرفاي بي نهايت گسترده آموزه هاي انسان ساز کامل ترين دين بگونه اي است که در هر زماني براي هر گروه و حرفه اي از مردمان جوامع که همت و نيت متعالي شان بر مدار آيين ناب محمد (ص) است و قرابت و اکتساب از مفاهيم آسماني اسلام را مورد نظر قرار داده اند، اقيانوسي از مولفه هاي کاربردي را پيش روي جويندگان حق و حقيقت قرار مي دهد.
پس بي دليل نيست که با اتکاي به عمق دستورات و فرامين اسلام و پس از انتشار اعلام فراخوان مقاله براي دومين کنگره جهاني کارگزاران مسلمان روابط عمومي، دريافت بيش از 150 عنوان مقاله از سراسر جهان را به دبيرخانه کنگره شاهد بوديم. آن چه که پيش روي شماست شامل 21 عنوان مقاله اي است که مورد تاييد کميته علمي کنگره واقع شده و عطش و شوق اطلاع رساني درباره آن ها به پديدار شدن مجموعه حاضر منجر شد.
مقالاتي که الگوي تعالي جوي روابط عمومي در اسلام، مديريت روابط عمومي بر اساس هنجارهاي ديني، مباني روان شناختي رابطه ها در بستر فرهنگ و ارزش هاي ديني، اخلاق حرفه اي اسلامي و روابط عمومي، روابط عمومي اسلامي و ارتباطات در جهان متغير رسانه ها، روابط عمومي اسلامي و جهاني سازي، ارتباطات الکترونيک، وظايف روابط عمومي اسلامي در روش و سيره ائمه اطهار و ارزش هاي بنيادي روابط عمومي در کلام بزرگان دين اسلام و ساير محورهاي مورد نظر، به شيوايي و در قالب معرفي الگوهاي کاربردي تبيين و تشريح شده است.
از الطاف الهي است که در دومين کنگره جهاني کارگزاران مسلمان روابط عمومي، تراوشات فکري انديشمنداني ارايه و ثبت شده است که از سراسر کشورهاي اسلامي براي نخستين بار به توليد محتواي مورد نياز روابط عمومي اسلامي پرداخته اند و در اين کتاب در اختيار علاقمندان قرار گرفته است.
در ديگر بخش هاي اين کتاب، مخاطب ضمن آشنايي با اهداف کنگره، تاريخچه وقايع نگاري کنگره با روند شکل گيري انجمن جهاني کارگزاران مسلمان روابط عمومي نيز آشنا مي شود.
معرفي جايزه جهاني کارگزاران مسلمان روابط عمومي و ويژگي هاي معيارهاي چگونگي اعطاي آن و نگاهي گذرا به برگزاري نخستين کنگره در کشور مالزي از ديگر بخش هاي مجموعه حاضر به شمار مي رود.
ضمن تقدير از تمامي کارگزاران مسلمان روابط عمومي داخل و خارج کشور که با تشريک مساعي و وحدت و همدلي و حضور مجدانه خود در شکل گيري دومين کنگره جهاني کارگزاران مسلمان روابط عمومي به ايفاي نقش ارزنده خود پرداخته اند، اميد آن داريم تا آثار و برکات اين کنگره و از جمله کتاب حاضر در رشد و تعالي نهاد روابط عمومي ايران اسلامي و پيوند و تعامل عميق تر با ساير کشورهاي مسلمان نمود و کارکرد عملي و عيني يابد.

آمين يا رب  العالمين
مهدي باقريان
دبيرکل کنگره



مقدمه
شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- اسلام دين ارتباطات است. ارتباط با خداوند متعال، خالق جهان، اولين، آخرين و مهمترين ارتباط است. آغاز زندگي با اوست و پايان زندگي نيز با اوست و ما، آدميان، در چرخة اين ارتباط جايگاه و موقعيت خود را مي يابيم و تکامل خود را در اين راه طي مي کنيم و به دست مي آوريم.
جهان نيز يک سازمان بزرگي است که عنصر اصلي و هسته مرکزي ارتباطات آن، انسان است. ارتباط با خداوند متعال، ارتباط با خود، ارتباط با انسانها، و بالاخره ارتباط با طبيعت تنها بخشي از ارتباطاتي است که حلقه هاي ديگر آن در دنياي بعد از مرگ تکميل مي گردد.
در اين جهان بزرگ، که همچون يک سازمان بزرگ فراجهاني است، پيامبران خداوند متعال، نه تنها پيام آوران وحي خداوندي هستند، بلکه در حقيقت سازندگان و مديران جوامع انساني بودند. مديريت أنبياء ريشه در تعاليم الهي دارد، بهمين دليل است که هيچگاه انسانها از اين تعاليم بي نياز نبوده اند. اين مديريت پيامبرگونه، هميشه در اين صدد بوده است که با ارتباطات سالم، صحيح، اخلاقي، هدايت محور و کمال گرا، انسان را با خداوند متعال، انسانها و جهان پيوند دهند و وي را بر اساس ارتباطات انساني- الهي و بر پايه فطرت انساني و تعاليم وحياني الهي تربيت نمايند.
مديريت پيامبرگونه، در اين سازمان بزرگ فراجهاني، رويکرد ارتباطات را به مثابه يک حلقة وصل ميان زمين و آسمان تلقي کرده و در تلاش بوده است که اخلاق و رفتار اين ارتباطات را بر پايه هاي وحياني ترسيم و به انسانها آموزش دهد.
انسان در اين چرخة ارتباطي ميان زمين و آسمان و با مديريت پيامبرگونه، عنصر اساسي و در حقيقت کارگزار اصلي ارتباطات به شمار مي آيد که در اين سازمان بزرگ فراجهاني در تلاش است که راههاي گوناگون برقراري پيوندهاي استوار و محکم را کشف و براي پيشرفت جامعه بکار گيرد.
در اين راستا، دو راه متکي بر «توسعه مادي» و «رشد و تعالي» هميشه مد نظر انسان و جوامع مختلف انساني بوده که بر پايه چگونگي روابط آنها با مديريت پيامبرگونه ترسيم و مورد توجه قرار مي گيرند.
روابط عمومي بخشي از بدنه حوزه وسيع ارتباطات است که مرکزيت آن با انسان است. انساني که در تلاش است ميان «توسعه مادي» با بي توجهي يا کم توجهي به اخلاق و فضيلت و تکيه بر سود بهر شکل ممکن و «رشد و تعالي» با توجه و تکيه مداوم بر اخلاق فضيلت محور و الهي و سود بر پايه فايده رساني واقعي و متعادل، حرکت خود را در اين حوزه ارتباطي تعيين و تبيين نمايد.
سازمان هاي روابط عمومي، به گونه اي نوعي از مديريت ارتباطات در جهاني کوچکتر مي باشند که به دنبال توسعه، رشد، تعالي و پيشرفت خود بر پايه هاي ارتباطي با افراد جامعه مي باشند.
با اين ديدگاه مي توان گفت که انسان در اين عرصة ارتباطي چه در سطح مديريت سازماني و چه در سطح کارگزار ارتباطي، در تلاش است که فرهنگ ارتباطي خود را در جهت تقويت ساختارهاي مرتبط افزايش دهد و عاملي مؤثر براي پيشرفت و تقويت ارتباطي براي دست يابي به اهداف مورد نظر باشد. اين هدف، بهر شکل و در هر صورت، يک هدف مهم و اساسي به شمار مي آيد که مي تواند بر روي همه انواع ارتباطات انساني، ميان فردي و ميان گروهي، به عنوان مثال، تاثيرگذار باشد.
روابط عمومي علاوه بر اينکه گونه اي از ارتباطات است، يک دانش وسيع و يک فلسفه عميق است. فلسفه روابط عمومي، بيش از آنکه يک فلسفه نظري باشد، يک فلسفه عملي ولي متکي بر تحليل نظري و رويکردهاي اخلاقي است. اين فلسفه، از سه محور اساسي نشأت مي گيرد: فرهنگ، اخلاق و ارتباط. بهمين دليل، روابط عمومي قلب يک سازمان است؛ قلبي که هم فرهنگ را در آن به جريان مي اندازد، هم اخلاق را نهادينه مي کند و هم ارتباطات را تقويت مي کند.
نظريات روابط عمومي نيز بر همين اساس و رويکردهاي سه گانه تنظيم شده اند. البته مباحث مرتبط با مديريت، بازاريابي، تبليغات و امثالهم به نحوي با سه محور اساسي مطرح شده در ارتباط بوده و حوزه هاي خاص مرتبط خود را در اين زمينه دارند.
همانگونه که گفته شد، اديان الهي بطور کلي و اسلام بطور خاص، يک دين ارتباطي است. بهمين دليل با دوري انسان از جامعه و زندگي انفرادي مخالفت مي کند. ارتباطات اجتماعي و روابط عمومي اساس تبليغ براي هدايت جامعه تلقي مي شوند که در آن فرد و جامعه هر يک سهم خاص خود را در اين زمينه دارند.
هنگامي که در مورد مفهوم «روابط عمومي اسلامي» بحث مي شود، بايد دو نکتة مهم ذيل را مورد توجه قرارداد:
1ـ طرح مفهوم روابط عمومي اسلامي به معناي ايجاد تمايز ميان «روابط عمومي اسلامي» و «روابط عمومي غير اسلامي» به  هيچ وجه نيست. اين مرزبندي اساساً غلط و به دور از منطق است. آنچه که در اين زمينه مطرح است، ديدگاه اسلام در زمينه روابط عمومي است که به دليل انتساب آن به اسلام به «روابط عمومي اسلامي» شناخته مي شود. بديهي است که بهر حال ديدگاه ديني الهي با ديدگاه غير ديني زميني و مادي تفاوت هايي دارد. اما در اينجا در تلاش هستيم که زمينه هاي مشترک ميان روابط عمومي اسلامي و «روابط عمومي انساني» را کشف و در جهت تعالي روابط عمومي در سطح ملي، منطقه اي و جهاني حرکت کنيم.
2ـ روابط عمومي اسلامي يک «حوزه وسيع ارتباطي» است، بنابراين نمي تواند تنها به چند محور و يا چند مقاله و چند ديدگاه محصور باشد. «تبليغات اسلامي» در وسعت خود «روابط عمومي اسلامي» را شامل مي شود که يکي از اهداف مهم اسلام براي گسترش تعاليم الهي در سطح جهان است. بنابراين، روابط عمومي اسلامي يک هدف، يک آرمان و يک حقيقت مطلوبي است که بايد مورد توجه جدي براي تحقق و شکل گيري مؤثر و مفيد تبليغات اسلامي تلقي شود.
يکي از موضوع هاي مهم ديگري که در اينجا بايد مطرح کرد اين است که روابط عمومي اسلامي با روابط عمومي جوامع اسلامي مي تواند از يکديگر متفاوت و متمايز باشد. قطعا آنچه که در اسلام آمده است تاکنون به شکل کامل پياده نشده است و اين خود نشان دهنده يک وضعيت ناهنجار در رفتارهاي جوامع اسلامي است. البته از دلايل اين وضعيت مي توان عدم فهم دقيق مفاهيم اسلامي، تجربه نداشتن براي پياده سازي اين مفاهيم، نبود آموزش هاي کافي براي انطباق سازي رفتارها با مفاهيم مرتبط، و بسياري از موانع ديگر که بعضا در نتيجه سلطه جهاني افکار غير الهي به ويژه از طريق رسانه ها و ايجاد جو ارعاب و تهديد در عدم پاسخگويي مناسب به آنها که برخي با اصول و مفاهيم اسلامي در تضاد و تعارض هستند، مي باشد.
حل کردن اين معضل نيازمند نه تنها طي شدن زمان، بلکه گسترش آموزش ها، تفسير مناسب مفاهيم اسلامي، کشف شيوه ها و روش هاي مناسب براي پياده سازي اين مفاهيم و بالاخره ايجاد ساخت و سازهاي اجرايي براي تحقق عملي آنها مي باشد.
براي اينکه موارد فوق محقق شود، با تلاشي که تاکنون در اين زمينه صورت گرفته است، اولين گام از نظر عملي و پياده سازي در سطح ملي و نيز بين المللي، توسط دوست فرهيخته و صاحب نام در عرصه روابط عمومي، جناب آقاي مهدي باقريان، همراه با کنفرانس بين المللي روابط عمومي ايران برداشته شد. تفصيل اين اقدام مهم ملي و بين المللي در کتاب آمده است، اما در اينجا تنها به دو نکته مهم اشاره مي شود که بنظر اينجانب از اقدامات برجسته اي است که مي تواند به عنوان يک الگوي عملياتي نه تنها براي روابط عمومي بلکه براي حوزه هاي مشابه ديگر جهت تحقق عملي مفاهيم اسلامي، در نظر گرفته شود.
1ـ تهيه منشور اخلاقي روابط عمومي که مي تواند به مثابه يک منشور بين المللي براي همه کساني که به تعاليم الهي ايمان دارند و يا علاقمند هستند سرلوحه زندگي ارتباطي در سطح سازماني، اجتماعي و فردي باشد. اين حرکت مي تواند براي بسياري از اقدامات اجتماعي از ديدگاه اسلامي طراحي، تهيه و به جهانيان، به ويژه جوامع اسلامي ارائه شود.
2ـ برگزاري اولين و دومين کنگره جهاني کارگزاران مسلمان روابط عمومي در مالزي و سپس در جمهوري اسلامي ايران براي طرح مباني و اصول کلي روابط عمومي و تهيه نقشه راه براي پياده سازي آن مي باشد. اين اقدام که در کتاب به تفصيل آمده است منجر به تشکيل انجمن جهاني کارگزاران مسلمان روابط عمومي گرديد که يکي از مهمترين گامهاي بلندي است که مي تواند در تحقق روابط عمومي اسلامي در سطح جهان اسلام تاثيرگذار باشد.
دو نکتة اساسي فوق الذکر را نبايد در تاريخ روابط عمومي ايران و جهان فراموش کرد. بنيانگذاري اين اقدام همان گونه که رفت به نام دوست ارجمند جناب آقاي مهدي باقريان، اساتيد و دانشمندان روابط عمومي از داخل و خارج کشور، همکاران و کليه دست اندرکاران کنفرانس بين المللي روابط عمومي در تاريخ اين حوزه مهم ارتباط ثبت شده است.
اين کتاب عليرغم اينکه عنوان «روابط عمومي اسلامي» را دارد و داراي بسياري از مقالات ارزشمند و عميق در اين زمينه است، اما بايد گفت که مي تواند به مثابه «درآمدي بر روابط عمومي اسلامي» تلقي گردد. حوزه روابط عمومي اسلامي، يک حوزه وسيعي است که مي تواند تا اندازه زيادي معادل «تبليغات اسلامي» تلقي گردد. آنچه که بايد در آينده مورد توجه قرار گيرد عمق بخشيدن به مباحث مربوطه، ارائه شيوه ها و راههاي عملياتي براي تحقق اين مفهوم مهم، تعيين و تبيين اصول کلي آن نه تنها براي جوامع اسلامي بلکه براي جهانيان، نهادينه سازي اين اصول در جوامع اسلامي، الگوسازي عملياتي در اين رابطه که بتواند منشاء پيروي ديگران باشد و بالاخره ايجاد زمينه هاي مناسب براي تحقق اخلاق ارتباطي بر پايه تعاليم اسلامي در همة زمينه هاي فردي و اجتماعي مي باشد.
اميدوارم که با همت همة علاقمندان به اين حوزه مهم ارتباطي، در آينده شاهد توسعه روابط عمومي بر پايه تعاليم و اصول اسلامي در سطح ملي، جهان اسلام و بطور کلي جهان باشيم.
قطعا آنچه که در بالا مطرح گرديد بدون همکاري، همفکري و همگرايي کليه نيروهاي مؤمن، کارآمد، متعهد و متخصص در اين زمينه اعم از دانشگاهي و غير دانشگاهي محقق نمي گردد.

دکتر حسن بشير
عضو هيئت علمي دانشگاه امام صادق (ع)
و دبير کميتة علمي دومين کنگره جهاني کارگزاران مسلمان روابط عمومي